صنایع غذایی یکی از بزرگترین صنایع در جهان است. منطقی است که چنین باشد، زیرا همه ما به غذا روزانه نیاز داریم. اما این صنعت به یکی از بزرگترین مشکلات ما نیز تبدیل شده است. تولیدکنندگان فشار زیادی را بر کمیت خود شروع کردهاند، در حالی که کیفیت محصولات تولیدی خود را نادیده میگیرند. خوشبختانه شرکتهایی وجود دارند که به سلامتی مصرفکنندگان خود اهمیت میدهند. اولویت این شرکت ها سلامت مشتریان خود است و محصولات با کیفیتی را به آنها ارائه میدهد. صنایع غذایی امروزه بسیار متنوع شده است و تولیدات آن از فعالیتهای کوچک، سنتی و خانوادگی که بسیار پر کار هستند، تا فرآیندهای صنعتی بزرگ، سرمایه بر و مکانیزه بسیار گسترده است. در مجموعه ایکادآکادمی سعی بر آن است تا به بهترین نحو ممکن دوره های صنایع غذایی و دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی به علاقه مندان آموزش داده شود.
صنایع غذایی شامل حوزههای ذیل میگردد:
-
کشاورزی: غذاهای دریایی و پرورش محصولات و دام
-
تولید: مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی، ساختمان کشاورزی، ماشین آلات و تجهیزات مزرعه، بذر و غیره
-
پردازش مواد غذایی: آماده سازی محصولات تازه برای بازار و تولید محصولات غذایی آماده شده
-
بازاریابی: پروموت کردن محصولات عمومی و محصولات جدید، تبلیغات، کمپینهای بازاریابی، بستهبندی، روابط عمومی و غیره
-
توزیع عمده فروشی و مواد غذایی: تدارکات، حمل و نقل، انبارداری
-
خدمات و سرویسهای غذایی: خواربار، بازار کشاورزان، بازارهای عمومی و سایر خردهفروشیها، قوانین و مقررات محلی، ملی و بینالمللی برای تولید و فروش مواد غذایی، کیفیت غذا، امنیت غذایی، ایمنی مواد غذایی، بازاریابی/تبلیغات، تحصیلات، مشاوره، تحقیقات و توسعه فناوری غذایی، خدمات مالی، اعتباری و بیمه
مهندسی صنایع غذایی یک طیف گسترده از فعالیت ها و وظایف می باشد . قلمرو این دانش و فعالیت شامل موارد زیر است :
• طرح کردن ماشین آلات و انواع روش ها و فرایندها در جهت تولید مواد غذایی
• طرح و پیاده سازی برای ایمنی و حفاظت از غذا در محصولات غذایی
• روش های بیوتکنولوژی برای تولید غذا
• انتخاب و ایجاد یک طرح و زمینه برای بسته بندی
• کنترل مرغوبیت و کیفیت مواد غذایی
اولین دسته بندی از انواع خطوط تولید مواد غذایی بر اساس نوع محصولی نهایی است که در کارخانه تولید می شود. اینکه یک کارگاه تولیدی در چه دسته ای از انواع محصولات غذایی قادر به فعالیت خواهد بود به عوامل مختلفی از جمله شرایط جغرافیایی، دسترسی کافی به منابع محصول، میزان سرمایه ای که سرمایه گذار دراختیار دارد، شرایط آب و هوایی محل کارخانه و عوامل بسیار دیگر بستگی دارد.
-
کشتارگاه صنعتی حیوانات و پردازش محصول
-
نان و محصولات نانی
-
میوه و سبزیجات و مخصولات مختلف از آن ها
-
محصولات لبنی
-
شکر و تولید محصوات شیرینی وابسته به آن
-
غلات و دانه های روغنی
-
محصولات حیوانی
-
تولید و بسته بندی محصولات دریایی
-
تولید محصولات غذایی کنسروی
در تعریف و مفهوم شناسی طراحی خط تولید صنایع غذایی می توانیم بگوییم که طراحی خط تولید صنایع غذایی در واقع رابطه ای است که میان گردش مواد، افراد، دیتا و برپایی روش های مناسب برای داشتن مجموعه ای هماهنگ با نگاه به شرایط پر بازده و اقتصادی برقرار می شود. در تعریفی ساده تر نیز می توانیم بگوییم که هدف از طراحی خط تولید صنایع غذایی یافتن مناسب ترین رابطه فیزیکی میان ماشین آلات، نیروهای انسانی، گردش مواد، بخش انبارداری، قسمت های خدماتی و رفاهی می باشد. برای این که بیشترین کارایی اقتصادی برای دسترسی به این هدف میسر شود ضروری است که در خط تولید صنایع غذایی جریان مواد در مدت زمان بسیار کوتاهی با صرفه معقول و در بهترین شرایط منتقل شود. این موضوع از آنرو اهمیت دارد که هر چقدر مواد تولید شده در کارخانه کم تر بمانند جذب هزینه ها نیز در مدت کمتری انجام خواهد گرفت.
در فرآوری مواد حرکتی روان شکل می گیرد که در اصطلاح به آن Material Handling گفته می شود.
هماهنگی فیزیکی و ترتیب قابل قبول بین تمامی دستگاه، مواد، افراد و سایت برقرار می شود.
انتقال وسایل به صورت مطلوب انجام می پذیرد و همچنان به منظور ایجاد تمرکز و پویایی شاهد مکانیز خوب و روش های عملیاتی مناسب در تولید خواهیم بود.
با استفاده از الگو ها برنامه ریزی دستگاه ها در ترتیب خوبی قرار می گیرند که گردش مواد را با بالاترین اصول انجام خواهد داد که نتیجه آن کاهش هزینه خواهد بود.
زمانی که طراحی خط تولید صنایع غذایی اصولی باشد با کاهش هزینه ها، قیمت تمام شده نیز کم تر می شود و سود نیز افزایش خواهد یافت.
طراحی خطوط تولید صنایع غذایی مناسب باید از چه ویژگی هایی برخوردار باشد؟ یک طراحی خوب که برای خطوط تولید بکار گرفته می شود باید در پی برقراری تعادل اقتصادی مطلوب میان همه عرصه های تولید، تعمیر و نگهداری، تاسیس بنا، ایمنی، مسائل محیط زیستی، حراست و پیش بینی های مربوط به آینده باشد.
به طور كلی استاندارد به معنای قانون، قاعده، اصل و ضابطه می باشد. حركت در جهت ارتقاء امور فنی، صنعتی و اقتصادی در جوامع بشری نيازمند استاندارد است.
استانداردها بر حسب گستردگی دامنه تحت پوشش، دارای پنج سطح کارخانه ای، شرکتی (جامعه ای)، ملی، منطقه ای و بینالمللی هستند.
استاندارد کارخانه ای توسط یک کارخانه برای استفاده در همان واحد تدوین می شود. البته گاهی کارخانجات، شرکت ها یا تشکیلاتی که در یک زمینه خاص فعالیت می کنند، از طریق ایجاد یک جامعه یا انجمن، استانداردهای خاص خود را تدوین می کنند.
استاندارد ملی توسط موسسه استاندارد در یک کشور با توجه به تمام شرایط خاص همان کشور مانند اقتصادی، اجتماعی، علمی و فنی تهیه می شود.
استانداردهای منطقهای توسط کشورهای عضو یک پیمان منطقه ای خاص تهیه می شود مانند کمیته استاندارد اروپایی.
استاندارد بینالمللی توسط سازمان های مربوطه به منظور قابلیت استفاده بینالمللی تهیه می شوند.
استانداردها در سطوح مختلفی تدوين می شوند از جمله سطح استانداردهای بين المللی است كه توسط سازمان بين المللی است كه توسط سازمان بين المللی استاندارد international standard organization با نام مخفف ISO تدوين می شوند.
استانداردها در سطوح مختلفی تدوین میشوند، بر حسب گستردگی دامنه تحت پوشش دارای چهار سطح سازمانی، ملی، منطقهای و بینالمللی هستند.
این استانداردها در مورد مواد غذايی توسط مؤسسههای بينالمللی مانند FAO و WHO تدوين میشوند.
از جمله استانداردهای کدكس با نام (Codex alimentarious commission ) CAC هستند كه توسط كميته مشترك FAO و WHO تدوين میشوند و شامل استاندارد ويژگیها، آیین كار و يا به عبارت بهتر، آيين بهداشتی شرايط كار و دستورالعملهای مربوط به آنها هستند.
استاندارد ایزو 22000 از جمله استانداردهای تدوین شده توسط سازمان جهانی استاندارد در قالب استانداردهای مدیریت کیفیت ایزو 9000 و سیستمهای HACCP و استاندارد بینالمللی کدکس است و کاربرد آن در واحدهای تولیدی موادغذایی عمومیت یافته است.
مزایا استاندارد ایزو 22000
-
حذف یا کاهش محصولات نامنطبق و برگشتی و توانایی تصمیمگیری و بازسازی محصول نامنطبق
-
بهبود ارتباطات کاری بین واحدهای مختلف سازمان و بین کارکنان
-
سیستم باعث میشود که سازمان در صورت غیبت افراد کلیدی به عملکرد موثر خود ادامه دهد.
-
کنترل بهینه عملیات و امکانات و تجهیزات جهت تضمین انجام فعالیتهای مطابق استاندارد
-
کاهش احتمال به وجود آمدن خطاها و اشتباهات درهر مرحله از چرخه غذا
در مجموعه ایکاد آکادمی یکی از دوره های صنایع غذایی که وجود دارد دوره HACCP می باشد که در دوره به طور کامل به توضیح کامل عناوین و جزییات HACCP پرداخته شده. این دوره نیز می تواند یکی از انتخاب هایی برای دوره های الزامی جهت مسئولین فنی صنایع غذایی باشد.
اگر بخواهیم بگوییم تعریف HACCP چیست، باید بگوییم HACCP سیستمی نظام مند است که به کسب و کارهایی که در زنجیره مواد غذایی فعالیت می کنند، کمک می کند تا خطرهای ویژه و اقدام های لازم برای اطمینان از ایمنی مواد غذایی را شناسایی و کنترل کنند.
HACCP مخفف عبارت Hazard Analysis Critical Control Point است، به معنی تجزیه و تحلیل خطر و کنترل نقاط کنترل بحرانی.
می توان اینگونه گفت که HACCP و معنی آن یعنی سازمان هایی که با مواد غذایی سروکار دارند می توانند با بهره گیری از الزامات این استاندارد، نقاطی از فرآیند تولید و ارائه خدمات خودشان را که می توان باعث ایجاد آلودگی در مواد غذایی شود را شناسایی کرده و آن مرحله را از بوجود آمدن آلودگی، ایمن کنند.
HACCP ابزاری است که برای ارزیابی خطرات و برقراری سیستم های کنترل، بر پیشگیری به جای تکیه بر آزمون محصول نهایی تمرکز کرده است و لذا می تواند در پیشگیری و کنترل آلودگی هایی که می تواند در مواد غذایی بوجود بیاید، بسیار موثر و کابردی باشد.
HACCP می تواند در طول زنجیره مواد غذایی از تولید اولیه مواد غذایی تا مصرف نهایی کاربرد داشته باشد و اجرای آن باید با براساس گام ها و اصول علمی باشد که می تواند از بروز مشکل برای مصرف کننده جلوگیری کند.
اجرای سیستم HACCP می تواند علاوه بر افزایش ایمنی مواد غذایی، منافع مهم دیگری را هم به دنبال داشته باشد. همچنین کاربرد سیستم HACCP می تواند به بازرسی توسط مراجع قانونی کمک نموده و تجارت بین المللی را با افزایش اعتماد به ایمنی مواد غذایی ارتقاء بخشد.
✅جهت مشاهده دوره HACCP و دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی با گواهینامه های معتبر ملی و بین المللی کلیک نمایید.
فرمولاسیون اصطلاحی است که معمولا در زمینه های شیمی، داروسازی، مواد غذایی و آرایشی استفاده می شود که این تعریف به فرآیند طراحی و توسعه یک محصول با انتخاب و ترکیب مواد مختلف در مقادیر و نسبت های خاص اشاره دارد. هدف از فرمولاسیون مواد غذایی ، ایجاد محصولی است که دارای خواص مطلوبی مانند بافت، رنگ، طعم، عطر، پایداری و کارایی باشد. فرمولاسیون شامل یک سری مراحل است که با شناسایی بازار هدف و استفاده مورد نظر از محصول آغاز می شود. سپس از این اطلاعات برای تعیین نیازهای عملکردی و حسی محصول استفاده می شود. به عنوان مثال، اگر محصول یک کیک فراسودمند است، فرمولاسیون باید عواملی مانند نوع طعم، خواص، عوامل ایجاد خاصیت فراسودمندی، میزان شکر و قند مصرفی، سلامت محصول برای کودکان و… را در نظر بگیرد. مرحله بعدی در فرآیند ، انتخاب موادی است که در محصول استفاده می شود. این مواد می توانند طبیعی یا مصنوعی باشند و می توانند شامل روغن ها، امولسیفایرها، نگهدارنده ها، اسانسها، انواع طعم دهنده های میوه ای و مواد فعال باشند. انتخاب مواد بر اساس خواص منحصر فرد آنها و نحوه تعامل و ترکیب آنها با یکدیگر برای رسیدن به نتیجه نهایی مطلوب است.
کنترل کیفیت مواد غذایی نقش حیاتی در سلامت انسانها دارد. تغذیه از جمله نیازهای بنیادی جامعه بشری بوده و تأمین آن یکی از شروط تحقق امنیت ملی می باشد.
تأمین غذای با کیفیت، سالم و کافی برای جمعیت کشور، همواره مسئلهای اساسی و مهم برای دولت مردان و متخصصان بوده است و یک رکن اساسی در تغذیه صحیح میباشد که به موازات آن کنترل دقیق و مناسب ماده غذایی در فرآیند تولید تا مصرف نیز، حائز اهمیت میباشد.
غذا در صورتی میتواند برای انسان مفید و نیازش را برطرف کند که عاری از هرگونه آلودگی باشد، در غیر اینصورت باعث بروز انواع بیماریها در مصرف کننده شده و از جنبههای مختلف ضررهای جبران ناپذیری به فرد و جامعه تحمیل میکند.
آزمایش (کنترل کیفیت) محصولات غذایی، برای اطمینان از عاری بودن از خطرات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در حین، بعد از فرآیند تولید و محصول نهایی، ضروری میباشد. این امر در مواد غذایی به طور منظم انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که تولیدکنندگان مواد غذایی از قوانین و استانداردهای تعیین شده پیروی میکنند.
کنترل کیفیت، سیستمی است جهت رسیدن به سطح مطلوبی از کیفیت یک محصول یا یک فرآیند تولیدی و نگهداری آن تا زمانی که مورد نیاز باشد.
هدف از کنترل کیفیت، شناسایی آلایندههای موجود در مواد اولیه یا آلودگی پس از تولید محصول و قبل از عرضه آن در بازار است. علاوه بر این، آزمایشات آزمایشگاهی برای تحقیق و توسعه محصولات جدید، به عنوان مثال، انتخاب مواد یا اجزاء، طراحی فرآوری مواد غذایی، مطالعات ماندگاری و ارزیابی حسی محصولات مختلف میباشد.
در مجموعه ایکاد آکادمی یکی از دوره های صنایع غذایی که وجود دارد دوره GLP می باشد که در دوره به طور کامل به توضیح کامل عناوین و جزییات GLP پرداخته شده. این دوره نیز می تواند یکی از انتخاب هایی برای دوره های الزامی جهت مسئولین فنی صنایع غذایی باشد.
اصول بهینه آزمایشگاهی یک سری مقررات رسمی است که توسط FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) در سال 1978 ایجاد شد. اصول بهینه آزمایشگاهی یک سیستم کیفیت است که به فرآیندها و شرایط سازمانی اطلاق میشود که تحت آن مطالعات غیر بالینی بهداشت و ایمنی محیطی، برنامهریزی، اجرا، نظارت، ثبت، بایگانی و گزارش میشوند.
هدف از GLP این است که:
از به دست آوردن دادههای تست با کیفیت اطمینان حاصل شود.
از مدیریت صحیح آزمایشگاهی اطمینان حاصل شود.
از هدایت قوی تستهای آزمایشگاهی اطمینان حاصل شود.
از دقت گزارش یافتههای آزمایش اطمینان حاصل شود.
از بایگانی دادههای آزمایشگاهی در محیط ایمن اطمینان حاصل شود.
در مجموعه ایکاد آکادمی یکی از دوره های صنایع غذایی که وجود دارد دوره GMP می باشد که در دوره به طور کامل به توضیح کامل عناوین و جزییات GMP پرداخته شده. این دوره نیز می تواند یکی از انتخاب هایی برای دوره های الزامی جهت مسئولین فنی صنایع غذایی باشد.
GMP مخفف شرايط خوب تولید (Good Manufacturing Practice) به عنوان فونداسيون اصلي سيستم های ایمنی و سلامت شامل مجموعه الزامات و دستورالعملهایی است که روش ها، تجهیزات مورد نیاز، امکانات و کنترل های الزامی برای تولید محصولات با کیفیت در زمینه های زیر را شرح می دهد:
- محصولات دارویی برای انسانها و مصارف دامپزشکی
- فراورده های بیولوژیک
- محصولاتی که از منابع طبیعی مثل انسان، حیوان یا میکروارگانیسم ها تهیه می شوند
- تجهیزات پزشکی
- مواد غذایی فراوری شده
هدف از تدوين اين ضوابط هدايت توليدكنندگان برای استقرار حداقل شرايط خوب توليد، استمرار آن و توليد محصول باكيفيت است و اينكه اين اطمينان بهوجود آيد كه محصولات توليد شده منطبق با استانداردهاي مناسب با كاربردشان، توليد و كنترل ميشوند و نيازهاي مصرفكنندگان را از نظر كيفيت، ايمني و كارايي برآورده ميسازند. داشتن گواهینامه شرایط خوب ساخت (GMP Certificate) نشان دهنده رعایت مفاد مندرج در آن توسط دارنده این گواهینامه می باشد و به طبع آن اطمینان خاطر را به مصرف کننده در مورد کیفیت آن می دهد.
با توجه به اينكه جامعه سالم زير بنای توسعه هر كشور بوده و يكی از راه های نيل به اين هدف برخورداري از تغذيه صحيح می باشد، بنابراين در اختيار قراردادن اطلاعات لازم به صورت شفاف و قابل درک در مورد فرآورده های خوراکی و آشامیدنی به مصرف کننده ضروری است.
از سوی دیگر با پيشرفت صنايع غذايی و افزایش رقابت آنها، گسترش تجارت بين المللی، ارتقا فرهنگ مصرف کنندگان و توجه بیشتر آنها به عوامل موثر در سلامتی، برچسب گذاری محصولات غذایی به عنوان ابزاری مهم جهت اطلاع رسانی به مصرف کنندگان و سازمان های ناظر اهمیت ویژه ای یافته است. برچسب گذاری غذا اصلی ترین وسیله تبادل اطلاعات ما بین تولید کننده و فروشنده غذا از یک سو با خریدار و مصرف کننده از سوی دیگر است.
ضوابط بهداشتی الزامات شفاف در مورد اطلاعاتی که باید به مصرف کننده بدهند و چگونگی نمایش آنها را برای صنعت فراهم می کنند.
رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع غذایی طبیعی بشر را به مطالعه و بررسی در خصوص شناخت راه های جدید تولید مواد غذایی با بهینه کردن روش های تولید موجود در زراعت و صنعت وا داشته است. از سویی محدودیت زمان تولید برخی محصولات و نیاز به مصرف آن در چهار فصل سال و همچنین ضرورت جابجایی کالا از محلی به محل دیگر. راه های نوینی را در زمینه بسته بندی و نگهداری و حمل و نقل طلبیده و میطلبد.
بدیهی است تولد و رشد سریع کارخانجات صنعتی و سنتی و پیشرفت تکنولوژی فرآوری محصولات جملگی در راستای رفع نیازهای بشر بوده که بحمدا… موفقیت های چشمگیری را نیز بدنبال داشته است.
به موازات رشد مثبت، کارگاه و کارخانجات زیر زمینی بسیاری نیز بمانند علف های هرز رشد کرده و با مشابه سازی با ظاهر سازی و استفاده از مواد اولیه نامرغوب با کم کیفیت، محصولات نامناسب و حتی خطر آفرین و بیماریزایی را به بازار عرضه نموده اند. لذا ضرورت حفظ سلامت جامعه و تامین امنیت غذایی وجود واحدها و ارگانهای نظارتی را در همه کشورها الزامی نموده که با نام و تشکل های مشابه وظیفه کنترل روند تولید و توزیع مواد غذایی و بهداشتی را به عهده دارند.
در کشور ما ایران، این مهم را وزارت بهداشت و درمان و بالاخص ادارات نظارت بر مواد غذایی و آزمایشگاه های کنترل غذا و ادارات بهداشت محیط از یکسو و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی و ادارات غله به عهده گرفته اند. ادارات مذکور با نمونه برداری و آزمون محصولات و تطبیق آن با استانداردهای ملی تدوین شده قابلیت مصرف یا عدم آنرا اعلام داشته و برخورد قانونی لازم را اعمال می نمایند. لذا نحوه و میزان و شرائط نمونه برداری و همچنین وجود لوازم مناسب نمونه برداری در این راستا اهمیت خاصی دارد. زیرا گاه اعلام عدم قابلیت مصرف کالایی که بصورت غیر اصولی نمونه برداری گردیده یا بعلت استفاده از ابزار نامناسب دچار آلودگی میکروبی یا فیزیک و شیمیایی گردیده موجب بروز ضررهای اقتصادی هنگفتی می گردد.
✅جهت مشاهده دوره نمونه برداری محصولات غذایی و کشاورزی و دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی با گواهینامه های معتبر ملی و بین المللی کلیک نمایید.
یکی ازشروط تامین سلامت جامعه ، تامین سلامت مواد غذایی می باشد. ازاین رو ایمنی مواد غذایی یکی از شاخص ها مهم توسعه می باشد.
مواد غذایی درهنگام توزیع وعرضه درمعرض آلودگی هایی که ناشی از عوامل بیولوژیک وشیمیایی می باشد هستند. جهت ایمنی وسلامت غذا کنترل فرآیندهای مختلف درکل پروسه زنجیره غذایی اززمان تولید مواد اولیه تامصرف نهایی امری بسیارمهم می باشد.
به همین جهت لازم است روش های کنترلی مناسب جهت ایمنی مواد غذایی به کار گرفته شود مانند کنترل آلودگی بهداشت موادغذایی ، شرایط بهداشتی، برنامه های پیش نیاز PRPS مخفف prerequisite program می باشد.
✅جهت مشاهده دوره های صنایع غذایی و دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی با گواهینامه های معتبر ملی و بین المللی کلیک نمایید.
✅جهت مشاهده دوره مستندسازی برنامه های پیش نیازی(PRPS) و دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی با گواهینامه های معتبر ملی و بین المللی کلیک نمایید.
✅دوره های ISO (دوره های ایزو) کلیک نمایید
✅دوره های مدیریت کلیک نمایید
✅دوره های HSE (دوره های ایمنی) کلیک نمایید
✅دوره های صنایع غذایی کلیک نمایید
✅دوره های انبارداری کلیک نمایید
✅دوره های هتلداری کلیک نمایید
✅دوره های کیترینگ کلیک نمایید
دوره های صنایع غذایی/دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی/گواهینامه ملی و بین المللی دوره های صنایع غذایی/دوره استانداردهای ملی و بین المللی/دوره نمونه برداری محصولات غذایی و کشاورزی/دوره فرمولاسیون محصولات غذایی/دوره اصول طراحی کارخانجات صنایع غذایی/دوره GLP/دوره GMP/دوره کنترل کیفیت عمومی/دوره کاربرد انواع استانداردهای ایزو/دوره اصول بسته بندی مواد غذایی/دوره های صنایع غذایی/دوره های مسئولین فنی صنایع غذایی/گواهینامه ملی و بین المللی دوره های صنایع غذایی/دوره استانداردهای ملی و بین المللی/دوره نمونه برداری محصولات غذایی و کشاورزی/دوره فرمولاسیون محصولات غذایی/دوره اصول طراحی کارخانجات صنایع غذایی/دوره GLP/دوره GMP/دوره کنترل کیفیت عمومی/دوره کاربرد انواع استانداردهای ایزو/دوره اصول بسته بندی مواد غذایی