قهوه، نوشیدنی دمکردنی است که از دانههای قهوه بو داده (رُست شده) تهیه شده است. دانههای قهوه را نیز از گیاه آن بدست میآورند که بیشتر در آفریقا و آسیا استفاده میشد و اولین بار در اتیوپی کِشت شد. البته امروز کشورهای زیادی هستند که در کشت این دانه نقش دارند و ازجمله آنها میتوان به برزیل به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آن اشاره کرد.
تا اینجا دانستیم که قهوه چیست و بیشتر در چه کشورهایی تولید میشود. اما زمانی که برای خرید قهوه به فروشگاهها مراجعه میکنید، با دو نوع عمده دانه قهوه یعنی قهوه عربیکا و قهوه روبوستا روبهرو میشوید. در ادامه به بررسی این دو نوع دانه قهوه میپردازیم.
قهوه عربیکا معمولترین دانه قهوه است و بسیاری از افراد، قهوه عربیکا را به دلیل عطر و طعم آن میپسندند. دانه قهوه عربیکا قبل از رُست شدن، بویی مانند بلوبری دارد و بعد از رُست شدن، بویی شیرین و میوهای خواهد داشت.
نکته جالب توجه راجع به قهوه عربیکا، کافئین کمتر آن نسبت به روبوستا است. بنابراین اگر قهوه را برای کافئین آن تهیه میکنید باید این نکته را در نظر بگیرید که با وجود محبوبیت قهوه عربیکا، کافئین آن نسبت به روبوستا کمتر است.
برخلاف محبوبیت قهوه عربیکا، قهوه روبوستا، کافئین بیشتر و طعم قویتری دارد. به دلیل همین طعم تلخ، از آن در قهوههای فوری و اسپرسو استفاده میشود. بنابراین اگر قهوه را برای رفع خوابآلودگی مصرف میکنید، استفاده از قهوه روبوستا انتخاب بهتری است چراکه کافئین بالاتری هم دارد.
فرآوری قهوه عبارت است از مجموعه مراحلی است که طی آن میوه قهوه از دانه قهوه جدا میشود. مانند هر میوه هستهدار دیگری، گیلاس قهوه دارای پالپ (یا گوشت)، موسیلاژ اطراف دانه، پوستک یا پارچمنت و خود دانه است. روشهای مختلفی برای جدا کردن لایههای میوهی قهوه از روی دانه وجود دارد. این روشها بر شکلگیری پروفایل طعمی قهوه تأثیر میگذارند. تاثیری که در نهایت تا فنجان قهوه در دستان شما، باقی میماند.
هر کشور و منطقهای بهطور کلی روشهای خاص فرآوری خود را دارد. این روشهای فرآوری با هم مشابهتها و تفاوتهایی دارند. انتخاب روش فرآوری در هر منطقهای به امکانات آن منطقه و نیاز بازار بستگی دارد و البته تاثیرگرفته از ویژگیهای خود قهوه نیز هست. در ادامهی این یادداشت شما را با سه روش از مهمترین روشهای فرآوری قهوه آشنا خواهیم کرد. در یادداشتهای آتی، به تفصیل به هرکدام از این روشهای فرآوری خواهیم پرداخت.
فرآوری طبیعی که به آن فرآوری خشک نیز گفته میشود، روشی سنتی و درعینحال رایج برای فرآوری قهوه است. منشأ آن در اتیوپی است و شامل خشککردن کل گیلاس قهوه تازه چیده شده همراه با دانه است. تولیدکنندگان قهوه همه گیلاسها را بعد از برداشت روی تختهای خشککن که گاه به تختهای آفریقایی هم معروفاند زیر آفتاب قرار میدهند.
در طول ۳ تا ۶ هفته، قهوهها در حالیکه رطوبت خود را از دست میدهند، دچار تخمیر میشوند. تولیدکنندگان این گیلاسها را بهطور مرتب زیر و رو و میچرخانند تا از تماس بیش از حد بخشی از دانه با زمین و به طبع تخمیر بیش از حد یا گندیدن آن جلوگیری کنند.
در طی این مدت، قندها و موسیلاژ که در تماس با دانه قهوه است، طعم و مزه خاصی ایجاد میکند و آنها را شیرینتر میکند. پس از آنکه رطوبت میوه قهوه به میزان مشخصی رسید، گوشت و موسیلاژ و پارچمنتْ یکجا از روی دانه قهوه جدا میشود.
قهوههای فرآوری شده به روش طبیعی دارای طعمیادهای پیچیده و سنگین هستند، تنآوری آنها بالاست و پروفایل طعمی آنها نشأت گرفته از گیلاس قهوه است (تا خود دانه).
یکی از حساسترین بخشهای این کار زیرورو کردن گیلاسها است. اگر این کار فواصل معین انجام نشود ممکن است باعث کپک دانهها شود. بسیاری از تولیدکنندگان عطای این روش فرآوری را به دلیل ریسک بالا به لقای آن میبخشند.
فرآوری شسته یا خیس قهوه
در این روش فرآوری بعد از برداشت گیلاسهای قهوه از درخت، بخش گوشتی میوه قهوه به کمک دستگاهی به نام گوشتگیر از روی دانه جدا میشود. بعد از آن دانه قهوه که همچنان موسیلاژ روی آن قرار دارد، درون حوضچه تخمیر قرار میگیرد. مخازن آب به تخمیر دانهها کمک میکنند و تخمیر به تجزیهی بافت موسیلاژی منجر میشود. (موسیلاژ را لیزاب نیز میخوانند). برای این کار لازم است دانهها ۱۳ تا ۳۶ ساعت در این مخازن قرار بگیرند. در نهایت، دانهها درکانالهای شستوشو همراه با آب قرار میگیرند تا موسیلاژ تجزیهشده از روی دانه جدا شود. سپس دانهها در زیر نور آفتاب خشک شوند.
روش فرآوری شسته اگرچه سریع و کارآمد است، اما میتوان آن را از نظر زیستمحیطی مخرب دانست. مقدار زیادی آب به داخل مخازن میرود که موسیلاژ را حذف میکند و ایستگاههای شستشو حجم زیادی زباله جامد تولید میکنند. از طرفی آبی که از حوضچههای تخمیر تخلیه میشود، میتواند به آلودگی محیطزیست منجر شود.
بااینحال، اگر آب موجود در این مخازن قابلیت استفاده مجدد داشته باشد (معمولاً با متعادل کردن سطح (pH، آنگاه این روش میتواند به سمت سازگاری با محیطزیست حرکت کند.
قهوههایی که با این روش فرآوری میشوند طعم یادهای تمیزتر و ملایمتری نسبت به قهوههای روش طبیعی دارند، تنواری آنها پایینتر و اغلب اسیدیتهی شفافتری دارند.
در روشهای فرآوری قهوه، فرآوری عسلی آخرین شیوهای است که در این مطلب به آن اشاره میکنیم. قهوه فرآوری عسلی در حقیقت جایی بین قهوههای فرآوری خشک و خیس قرار میگیرد و شباهتهایی با هر کدام از این روشها دارد. با اینحال قهوه فرآوری عسلی بهاندازه روشهای قبلی رایج نیست، هرچند که خوبیهای دو روش قبلی را یکجا دارد. مشابهت روش فرآوری عسلی با روش فرآوری خیس، در گوشتگیری است. در فرآوری عسلی هم دانه قهوه را بعد از برداشت به دست دستگاه گوشتگیر میسپارند تا بخش پالپی گیلاس قهوه جدا شود. اما اینجا دیگر خبری از حوضچههای تخمیر نیست. پس سوال اینجاست که در این روش چطور باید از شر موسیلاژ خلاص شد؟ توضیح خواهیم داد.
در فرآوری عسلی دانه قهوه همراه با موسیلاژ خشک میشود. موسیلاژ که بافت پکتینی و قندی دارد، در مجاورت با دانه قهوه باعث میشود که قند زیادی به دانه برسد. به همین دلیل است که این روش به عسلی معروف است: پروفایل قهوه فرآوری عسلی، شیرینی زیادی دارد و طعمیادهای میوههای رسیده را به کام میآورد. بعد از آنکه در شرایط کنترل شده قهوه به رطوبت خاصی رسید، بخش موسیلاژی خشکشده از روی دانه جدا میشود.
بسته به اینکه مدت زمان خشک شدن دانه قهوه همراه با موسیلاژ چقدر است، روش فرآوری عسلی نامهایی به خود میگیرد از قرمز گرفته تا بنفش. این مدت زمان همچنین میزان شیرینی و پیچیدگی طعمیادهای قهوه را نیز مشخص میکند. در این مرحله نیز طی زمانهای مشخصی دانهها را زیر و رو میکنند تا کپک نزنند.
ویژگیهای حسی قهوه فرآوری عسلی متنوع و پیچیده است. تنواری آن از قهوههای فرآوری طبیعی بیشتر اما اسیدیتهی کمتری نسبت به روش فرآوری خیس دارد.
فواید قهوه چیست ؟
در ابتدا بهتر است فواید این نوشیدنی را بررسی کنیم. در فهرست زیر این فواید پرداختهایم.
-
نقش قهوه در دیابت: قهوه در مبارزه با دیابت نوع ۲ نقش دارد. مطالعاتی در سال ۲۰۱۷ نشان داند که نوشیدن قهوه سبب کاهش سندرم متابولیک (ترکیبی از دیابت، فشار خون بالا و چاقی) میشود.
-
چربیسوزی: کافئین موجود در قهوه سبب شکسته شدن مولکولهای چربی بدن و چربیسوزی و تامین سوخت سلولها به هنگام فعالیتهای ورزشی میشود.
-
مبارزه با پارکینسون: مطالعات نشان دادهاند که کافئین موجود در قهوه اثرات مثبتی برای محافظت در برابر بیماری پارکینسون دارد و نوشیدن چهار فنجان قهوه در روز، خطر ابتلا را تا ۵ برابر کاهش میدهد.
-
پیشگیری از سرطان: قهوه سرشار از آنتیاکسیدان است و از اینرو، در واکنش با رادیکالهای آزاد، نقش مهمی در پیشگیری از سرطان ایفا میکند.
-
کاهش وزن: قهوه حاوی پتاسیم و منیزیم است که به استفاده بدن از انسولین کمک میکند.
مضرات قهوه چیست ؟
البته که نوشیدن قهوه فواید زیادی دارد و در بالا نیز به آن اشاره کردیم. اما نوشیدن آن نکات منفی هم دارد که در فهرست زیر به آنها اشاره کردهایم.
-
قهوه نامرغوب: قهوه نامرغوب معمولا شامل ناخالصی است و این ناخالصیها برای سلامتی بدن مضر هستند. بدحالی و سردرد تنها بخشی از مشکلاتی است که استفاده از قهوه نامرغوب ایجاد میکند.
-
مصرف در دوره بارداری: برخی مطالعه نشان دادهاند که کافئین موجود در قهوه برای جنین مناسب نیست.
-
افزایش تپش قلب: نوشیدن بیش از اندازه قهوه، تپش قلب را افزایش میدهد و همین امر، مشکلاتی برای افراد بهویژه آنهایی که مشکلات قلبی دارند بوجود میآورد.
✅دوره های ISO (دوره های ایزو) کلیک نمایید
✅دوره های مدیریت کلیک نمایید
✅دوره های HSE (دوره های ایمنی) کلیک نمایید
✅دوره های صنایع غذایی کلیک نمایید
✅دوره های انبارداری کلیک نمایید
✅دوره های هتلداری کلیک نمایید
✅دوره های کیترینگ کلیک نمایید