“Nutraceutical” که معادل فارسی آن غذا دارو یا غذای فراسودمند می باشد عبارتی ست که اولین بار در سال 1979 توسط Stephen DeFelice بیان شد. این عبارت به معنای غذا یا اجزایی از غذاست که دارای مزایای پزشکی و سلامت بخشی از جمله پیشگیری یا درمان بیماری باشد.
مواد غذایی فراسودمند ممکن است از مواد غذایی خالص و بدون افزودنی ، مکمل های غذایی و رژیم های غذایی گرفته تا غذاهای مهندسی ژنتیک ، محصولات گیاهی و محصولات فرآوری شده مانند غلات ، سوپ ها و نوشیدنی ها متفاوت باشد.
در علم تغذیه در گذشته تلاش صرفا برای داشتن رژیم غذایی متعادل و گرفتن مواد مغذی به اندازه ی لازم بدن بود مثلا چربی، کلسترول یا نمک بیش از چیزی که برای بدن نیازست در رژیم غذایی نباشد اما با پیشرفت علم امروزه تمرکز علاوه بر دریافت متعادل و بهینه مواد غذایی بر روی افزایش میانگین عمر و شناسایی اجزای با کیفیت در ترکیب غذایی نیز قرار گرفته. یعنی استفاد ه از اجزایی که با اضافه شدن به رژیم غذایی موجب کاهش بیماری ها و بالا رفتن سطح سلامت و کیفیت زندگی شوند. اینجاست که اهمیت داشتن رژیم غذایی غنی شده با غذاهای فراسودمند روشن میشود.
مصرف غذاهای فراسودمند چند تاثیر مهم بر سلامت افراد دارد که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
پیشگیری از مشکلات تغذیه
مواد غذایی فراسودمند حاوی مقادیر بالایی از مواد مغذی مهم مانند ویتامینها، مواد معدنی، فیبر و چربیهای سالم هستند. پس در صورتی که رژیم غذایی خود را بر مبنای ترکیبی از مواد غذایی فراسودمند متعارف و اصلاح شده تنظیم کنید، در مقابل مشکلات تغذیهای محافظت خواهید شد. از زمان معرفی فراسودمندها به دنیا، نقصهای تغذیهای به طور چشمگیری کاهش یافته است. به عنوان مثال در ژاپن پس از عرضه آرد گندم غنی شده با آهن، نرخ کمبود آهن در کودکان به نصف کاهش یافته است.
حفاظت در برابر بیماریها
مواد غذایی فراسودمند حاوی مواد مغذی هستند که از بدن در برابر بیماریها حفاظت میکنند. برخی از آنها غنی از آنتی اکسیدان هستند. آنتی اکسیدانها مولکولهایی هستند که ترکیبات مضری به نام رادیکالهای آزاد را در بدن خنثی کرده و از بیماریهایی مانند سرطان، بیماریهای قلبی و دیابت پیشگیری میکنند. برخی از فراسودمندها حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند. این ترکیبات چربیهای سالمی هستند که منجر به کاهش التهاب در بدن میشوند، عملکرد ذهنی را افزایش داده و سلامت قلب را بهبود میبخشند. برخی از آنها غنی از فیبر هستند. وجود فیبر در غذاها منجر به بهبود کنترل قند خون و پیشگیری از بیماریهایی مانند دیابت، چاقی، بیماری قلبی و اختلالات گوارشی میشود.
بهبود رشد
وجود برخی از مواد مغذی در مواد غذایی به میزان کافی برای رشد مناسب و طبیعی در نوزادان و کودکان ضروری است. گنجاندن غذاهای فراسودمندی که با مواد مغذی لازم برای رشد غنی شدهاند در رژیم غذایی روزانه برای رشد طبیعی و مناسب ضروری است. به عنوان مثال غنی بودن غلات و انواع آرد با ویتامینهای گروه B مانند فولیک اسید که برای سلامت جنین ضروری هستند، بسیار سودمند است.
یک رژیم غذایی سالم باید متشکل از مواد غذایی باشد که سرشار از مواد مغذی مانند میوه، سبزیجات، غلات سبوسدار و حبوبات باشد. مواد غذایی فراسودمند نه تنها نیاز بدن را به ویتامینها و مواد معدنی تامین میکنند، بلکه منجر به ایجاد تعادل در رژیم غذایی و حفظ سلامت عمومی بدن میشوند.
در صنعت تولید غذاهای فراسودمند ترکیبات مفید و سودمند برای سلامتی به مواد غذایی افزوده میشود یا مواد مضر برای سلامتی از آنها حذف میشوند یا کاهش مییابند. در نتیجه، محصولی به دست میآید که به عنوان غذای سلامتیبخش در دسترس مصرفکننده قرار میگیرد. غذاهای حاوی چربیهای گیاهی به دلیل کاهش میزان کلسترول خون و محصولات غذایی که با پروبیوتیکها غنی میشوند، از جمله غذاهای فرا سودمند هستند.
غنیسازی بهمنظور سلامت
غذاهای فراسودمند مزایای سلامت بخش خود را به شکلهای مختلف دریافت میکنند و معمولا همین تفاوتها هم اساس طبقه بندی آنها میشود.
دسته بندیهای مختلفی دارند که در زیر به نمونههایی از آن اشاره میشود:
۱ – غنیسازی بهوسیله ویتامین و املاح
در رابطه با محصولات غنیشده به وسیله ویتامینها و املاح معدنی میتوان از محصولات قنادی و نوشیدنیهای میوهای غنیشده با کلسیم یا شیر غنیشده با کلسیم و اسید فولیک نام برد.
براساس اطلاعات موجود، اسید فولیک یکی از مواد تغذیهای ضروری برای محافظت در برابر ناهنجاری ستون فقرات جنین است. اهمیت کلسیم نیز در تاثیر بر پوکی استخوان به اثبات رسیده و با رواج پوکی استخوان متناسب با افزایش تعداد افراد سالخورده در کشورهای توسعه یافته جذب بیشتر کلسیم بهوسیله غذاهای فرا سودمند در بازار میتواند کمک شایانی در حل این معضل باشد.
۲ – کاهش کلسترول
برخی از مواد در جلوگیری از جذب کلسترول که یک عامل تهدیدکننده در بیماریهای قلبی عروقی است، مؤثرند. این مواد شامل اسیدهای چرب امگا ۳ و استرولهای گیاهی بوده که بهوسیله آنها محصولات متنوع فرا سودمند طراحی شده است. محصولاتی مانند مارگارین حاوی استرهای اسید چرب گیاهی که برای کاهش جذب کلسترول طراحی شده یا تخم مرغهای غنی شده با امگا ۳ بهوسیله غنیسازی غذای مرغ جزء این غذاها هستند.
۳ – فیبرهای رژیمی
مصرف فیبرهای رژیمی یا همان ترکیبات غیرقابل هضم ساخته شده ازکربوهیدراتهای دیواره سلولی گیاهان همراه با لیگنین، سبب کاهش ابتلا به برخی از انواع سرطان میشود. برای مثال مصرف سبوس گندم سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ میشود.
۴– پروبیوتیک، پری بیوتیک و سینبیوتیکها
پروبیوتیکها مکملهای زنده غذایی هستند که از مزایای سودمند آنها برقراری تعادل در فلور میکروبی روده است. البته پروبیوتیکها دارای مزایای زیادی شامل کاهش کلسترول خون، مقابله با برخی از انواع سرطان و کمک به سیستم ایمنی بدن نیز هستند.
پروبیوتیکها در حال حاضر بهعنوان برترین محصولات غذایی فراسودمند شناخته میشوند که این مزایای سلامتی بخش بهوسیله پری بیوتیکها و الیگو ساکاریدهای کوتاه زنجیر افزایش مییابند؛ چرا که این مواد به افزایش رشد باکتریهای سودمند در سیستم گوارش روده کمک
میکنند.
۵ – آنتی اکسیدانها
سرطانها و سایر جهشهای ژنتیک میتوانند از طریق واکنشهای اکسایشی DNA به وسیله بهوجودآوردن رادیکالهای آزاد که یک اثر جانبی از متابولیسم هوازی است، اتفاق بیفتد.گیاهان و سلولهای حیوانات از ترکیباتی که اصطلاحا آنتی اکسیدان نامیده میشود برای بهدام انداختن و کم کردن اثر رادیکالهای آزاد استفاده میکنند و مانع ازانجام واکنشهای مضر توسط آنها میشوند.
آنتیاکسیدانها همچنین دارای خواص ضدبیماری قلبی عروقی، ضدبرخی از انواع سرطان، آسم، ورم مفاصل و اختلال بینایی هستند. آنتی اکسیدانها شامل ویتامینهای E، C، بتاکاروتن و برخی فیتوکمیکالها میشوند. غذاهای فرا سودمندی که دارای مکملهای آنتی اکسیدانی هستند، میتوانند محصولاتی مانند نوشابههای ورزشی ویتامینه باشند.
۶ – فیتو کمیکالها
فیتو کمیکالها میتوانند سبب کاهش خطر بیماریهای سخت و مزمن مانند سرطان، پوکی استخوان و بیماریهای قلبی شوند. فیتو کمیکالها شامل گلوکزاینولات و ترکیبات فنولیک مثل فلانوئیدها بوده که آنتی اکسیدانهای بسیار مؤثری هستند. از نمونه محصولات حاوی فیتوکمیکالها میتوان محصولات قنادی مربوط به کودکان حاوی عصاره گیاهانی مانند کلم بروکلی، جوانه سبز، کلم و هویج را نام برد.
۷ – گیاهان سنتی و دارویی
اخیرا گیاهان سنتی و دارویی مانند: جین سینک، گوارانا و جینکو، عملکرد بالایی از جهت فیزیکی- روانی داشتهاند که میتوان نسل جدیدی از غذاهای فراسودمند را با عصاره گیاهان نامبرده و ترکیباتی مانند کراتین، کافئین و تریپتوفان بهوجود آورد. محصولات ارائه شده با مشخصات بالا شامل نوشیدنیها، آدامس و نوشابههای ورزشی هستند.
یکی از محصولاتی که ادعای فراسودمندی زیادی برای آن شده و طراحی آن با برند ورزشی است، آمینو اسید کازئین است که به ساخت انرژی، کم کردن کلسترول، استحکام استخوان بندی و کمک به ساخت توده عضلانی بهوسیله کرومیوم پیکولینات در بدن میپردازد.
✅ مفاهیم و تعاریف مربوطه
✅ Functional Foods
✅ Food Vehicle
✅ Serving Size
✅ Fortification
✅ Fortificant
✅ غنیسازی اختیاری
✅ غنیسازی اجباری
✅ اندازه سهم
✅ بازار فروش غذاهای عملگرا
✅ طبقهبندی غذاهای عملگرا
✅ قوانین مرتبط با غذاهای فراسودمند اصول پایهای برای غنیسازی
✅ شرایط مورد نیاز جهت غنیسازی
✅ مرجع مقادیر توصیه شده دریافت ویتامین و املاح جهت غنیسازی
✅ نکات ضروری غنیسازی
✅ انتخاب مواد مغذی با هدف غنیسازی
✅ مقدار مواد مغذی با هدف غنیسازی
✅ برچسبگذاری غذاهای غنیشده
✅ بستهبندی
✅ فراسودمندها و بیماریهای گوارشی
✅ نقش فراسودمند در بیماریهای قلبی - عروقی
✅ کاهش بیماریها
✅ پوکی استخوان
✅ بیماریهای قلبی - عروقی
✅ دیابت
✅ خاصیت آنتیاکسیدانی
✅ خواص ضد التهابی و سمزدایی
✅ خواص ضد التهابی و سمزدایی
✅ کنترل وزن، کاهش چربی و کلسترول
✅ فراسودمندها و تاثیر آنها بر عفونتهای حاد
✅ پروبیوتیکها Probiotic) )
✅ نقش پروبیوتیکها
✅ منابع مصرف پروبیوتیکها
✅ اشکال پروبیوتیکها
✅ عملکرد پروبیوتیکها
✅ نکات قابل توجه در مصرف پروبیوتیکها
✅ مکانیسم اثر پروبیوتیکها
✅ پروبیوتیکها و سینبیوتیکها (Synbiotics)
✅ فیتواسترولها Phytosterol))
✅ آنتیاکسیدانها Antioxidant))
✅ رنگدانهها
✅ لیپیدها( Lipid)
✅ مواد معدنی و ویتامینها
✅ فیبرهای گیاهی
✅ گیاهان دارویی و سنتی
✅ استخراج و تولید ترکیبات فراسودمند
✅ استفاده از فناوریهای نو در تولید پروبیوتیکها و محصولات فراسودمند
✅ مهندسی ژنتیک
✅ بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی
✅ کاربرد روشهای مختلف مانند میکروانکپسولاسیون در افزایش پایداری پروپیوتیکها در فرآوری محصولات فراسودمند
✅ اثرات سینرژیستی ( Synergist) و آنتاگونیستی (Antagonist) پروبیوتیکها در تولید محصولات فراسودمند
✅ فناوری تولید فرآوردههای سینبیوتیک
✅ جداسازی، شناسایی و تولید پروبیوتیکها و ترکیبات فراسودمند
✅ بهینهسازی تولید
✅ غذاهای فراسودمند در صنایع مختلف فراسودمندها در صنایع لبنیات
✅ فراسودمندها در صنایع غلات
✅ اثرات فرمولاسیون، شرایط فرایند و نگهداری مواد غذایی بر پایداری سلولهای پروبیوتیک و ترکیبات فراسودمند
✅ فرمولاسیون در لبنیات فراسودمند
✅ فرمولاسیون در غلات فراسودمند
✅ فرمولاسیون در نوشنیدنیهای فراسودمند
✅ فرمولاسیون در غذاهای کنسروی فراسودمند
✅ فرمولاسیون در فرآوردههای روغنی فراسودمند
✅ فرمولاسیون در فرآوردههای کنسروی فراسودمند
✅دوره های ISO (دوره های ایزو) کلیک نمایید
✅دوره های مدیریت کلیک نمایید
✅دوره های HSE (دوره های ایمنی) کلیک نمایید
✅دوره های صنایع غذایی کلیک نمایید
✅دوره های انبارداری کلیک نمایید
✅دوره های هتلداری کلیک نمایید
✅دوره های کیترینگ کلیک نمایید