مدیریت تولید (Product management) فرایندهای برنامهریزی، توسعه، ساخت و مدیریت محصولات و خدمات در یک سازمان است. در این فرایندها، منابع گوناگون در سیستمهای مختلف ترکیب شده و ارزش مربوط به محصول یا سرویس در یک روش کنترل شده، افزایش مییابد.
مسائل مدیریت تولید با سیاستهای کلان مربوط به سازمان سازگاری دارد. بنابراین، این بخشی از یک سازمان است که در مورد انتقال یک گستره از ورودیها به داخل محصولات یا سرویسهای مورد نیاز، مورد بررسی قرار میگیرد. گروه فعالیتهای مربوط به مدیریت مرتبط، که درگیر تولید محصولات خاص است، مدیریت تولید نامیده میشود. اگر یک مفهوم یکسان به مدیریت سرویس ها، بسط داده شود، بنابراین، یک گروه مربوطه از فعالیتهای مدیریتی مدیریت عملیات نامیده میشود.
مدیریت تولید یک فعالیت درون سازمانی است که از پیشبینی، برنامهریزی و بازاریابی برای محصولات یا خدمات تشکیل میشود. مدیر تولید همواره دغدغه توسعه محصول و بازاریابی محصول را دارد و این دو فعالیت نهایتاً منجر به افزایش درامد، افزایش سهم بازار و افزایش حاشیه سود خواهند شد. از طرف دیگر یک مدیر تولید باید در مورد تحلیل بازار و کاراییها و ویژگیهای محصول مسئولیت پذیر باشد. ازین رو در ساختارهای سازمانی مختلف بعضاً مدیر تولید یک جایگاه سازمانی مشخص و معین را دارد و در بعضی موارد عضو بخشهای فروش و بازاریابی یا عضو بخش مهندسی محسوب میشود.
برای بیش از دو قرن است که مدیریت تولید ، به عنوان یک فاکتور مهم در رشد اقتصادی کشورها، شناخته شده است. دیدگاه سنتی در مورد مدیریت تولید در قرن ۱۹ میلادی آغاز شد. در این زمان، آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل وجود مزیتهای خاص بخش کارگری را تشخیص داد. او فلسفه تقسیم کار را مطرح کرد و پیشنهاد کرد تا مشاغل را به مشاغل تخصصی تقسیمبندی و کارگران را برای تخصصهای خاص آموزش داد. در اوایل قرن بیستم فردریک تیلور، تئوریهای اسمیت را اجرا کرد و مدیریت علمی را توسعه داد. از آن زمان تا سال ۱۹۳۰، بسیاری از روشها برای فایق آمدن بر دیدگاه سنتی،توسعه یافت.
مدیریت محصول از دهه ۱۹۳۰ تا دهه ی ۱۹۵۰ مورد قبول واقع شد. وقتی دیدگاه تیلور به طور گسترده شناخته شد، مدیران روش هایی را توسعه دادند که بر روی بازده اقتصادی در تولید، تمرکز داشت. کارگران به طور جزئی و به خوبی مورد بررسی قرار گرفتند و بدین صورت اثرات زائد مربوطه حذف گردید و بازده بهبود یافت. در همان زمان، روانشناسان، جامعهشناسان و سایر متخصصین علوم اجتماعی، شروع به مطاعه بر روی رفتارهای انسانی در محیطهای کاری کردند. علاوه بر این، اقتصاددانها، ریاضی دانها و متخصصین کامپیوتر، از روشهای تحلیلی پیچیده تر و جدیدتر استفاده کردند.
در دهه ۱۹۷۰، دو تغییر متمایز در دیدگاه ما ایجاد شد. واضح ترین آنها، که در نام جدید «مدیریت عملیات» انعکاس داشت، یک شیفت در بخشهای سرویس دهی و تولید اقتصاد، ایجاد کرد. وقتی بخش سرویسدهی غالب تر شد، تغییر ایجاد شده در تولید به عملیات، موجب شد تا تمرکز بر روی گسترش حوزه ی ما در سازمانهای سرویس دهی ایجاد گردد. مورد دوم این است که تغییر مناسب تر، با تمرکز بر روی سرویس ها، شروع شد نه تمرکز بر روی آنالیز در اقدامات مدیریتی.
مدیر تولید یا مدیر واحد تولید، شخصی است که وظیفه مدیریت فنی، تخصیص منابع، تهیه برنامه زمانبندی، نظارت و کنترل فرآیندهای روزانه تولید محصولات یا خدمات را بر عهده دارد. برخی از مهمترین وظایف مدیر تولید عبارت هستند از:
تهیه برنامههای تولید و تعیین استانداردهای کیفیت
نظارت برنامه زمانبندی تولید و اصلاح آن در صورت رخ دادن مشکل
کار با تامین کنندگان مواد اولیه و قطعات
اطمینان از رسیدن به اهداف مورد نظر و حداقل بودن هدررفت
نظارت بر روی روند آموزش و توسعه فردی کارکنان
تهیه گزارش برای مدیران ارشد و مشتریان
مهارت های مورد نیاز برای مدیر تولید چه هستند؟
مدیر تولید، باید شخصی با دانش و مهارتهای زیر باشد:
رهبری و مدیریت
فرآیندهای تولید
دقیق و جزئینگر
استفاده، تعمیر و نگهداری ماشینآلات و ابزارها
نوآوری و پیشقدم بودن
روابط عمومی
تفکر و استدلال
سازماندهی زمان و بار کاری
کار با نرمافزارهای عمومی
چه کسانی میتوانند مدیر تولید شوند؟
فارغ التحصیلان رشتههای مدیریتی، مخصوصا مدیریت صنعتی میتوانند به عنوان مدیر تولید مشغول به کار شوند. رشته مدیریت صنعتی در مقطع کارشناسی ارشد، دارای گرایش مدیریت تولید و تحقیق در عملیات است. در این گرایش، مباحث و مهارتهای مورد نیاز مدیران تولید آموزش داده میشوند. البته در صورت گذران دورههای مدیریت تولید، امکان اشتغال در این پست برای فارغالتحصیلان رشتههای مرتبط به صنعتهای مختلف نیز وجود دارد.
مدیریت تولید در کدام حوزهها تصمیمگیری میکند؟
مدیریت تولید در چهار حوزه اصلی به تصمیمگیری برای فرایندهای کسبوکار میپردازد:
مرحله برنامهریزی تولید بعد از تعریف سربرنامه تولید (MPS) شروع میشود.در این مرحله نیاز است تا مدیران تولید تصمیم بگیرند تولید کِی، کجا و چگونه شروع شود. تولید هر محصول شرایط خاص خود را دارد. سرعت تولید، مواد اولیه مورد نیاز و ماشینهای مورد نیاز برای تولید هر محصول متفاوت است و برنامهریز برای آن نیز به همین شکل.
مدیران در بخش کنترل تولید شبیه افسران پلیسی هستند که در یک چهارراه شلوغ مشغول هدایت منابع و افراد بهجای مشخص خودشان هستند. نتیجه کنترل درست و دقیق، تولیدی روان و جلوگیری از انباشت کارهاست. در کنترل تولید مدیران باید بهدقت مراقب رعایت استانداردهای کنترل کیفیت و پایش سرعت تولید و فشار به منابع تولید باشند. کنترل تولید بهعنوان بخش بنیادین طراحی ویژگیها در نظر گرفته میشود.
بهبود فرایندها
سازمانهای فراوانی برای بهینهکردن فرایندهایشان از روشهایی مثل تولید ناب یا شش سیگما استفاده میکنند. وظیفه تمام مدیران تولید و مفهوم اصلی این مدل مدیریت در محور پایش و بهبود دایمی فرایندهاست. حتی اگر در کسبوکار از این روشها و فناوریها استفاده نشود، بازهم هیچ فرایندی ایستا نیست و مدیریت تولید نیاز به تقویت فرایندهای بنیادین سازمان برای حفظ مسیر رشد دارد.
نگهداری از دستگاهها
همانطور که مدیران تولید برای مدیریت و راهنمایی کارکنان خط فرایندها و رویههای خاصی را اجرا میکنند، باید برای نگهداری از دستگاهها و ابزارها هم برنامه مشخصی داشته باشند. در این بخش، مفهومی به نام اثربخشی کلی تجهیزات (OEE) وجود دارد. این مفهوم برای حفظ و بالابردن بهرهوری دستگاههای تولید حیاتی است. بهخصوص برای کسبوکارهای تولیدیای که از روش قیمتگذاری بهای تمامشده تولید استفاده میکنند و هزینه نگهداری ماشینآلات را در قیمت نهایی محصول لحاظ میکنند.
بدون وجود مدیریت اثربخش فرایندهای کف کارخانه، خطاها و ناکارآمدیها در سازمان رایج میشود. برای از بین بردن این مشکل، مدیریت تولید برای مدیریت فرایندها در این بخشها لازم و ضروری است:
-
کاهش هزینههای تولید: قیمت تولید محصول زمانی کاهش مییابد که مدیریت تولید بتواند ورودیها را به حداقل و خروجی را به حداکثر برساند. اگر این اتفاق در کسبوکار تولیدی شما بیفتد حاشیه سود بیشتر شده و حتی میتواند باعث ایجاد یک مزیت رقابتی در بازار شما شود.
-
تقویت رقابتپذیری: رساندن محصول به مقدار نیاز و در زمان مناسب به دست مشتری بهراحتی باعث تقویت رقابتپذیری شما در بازار میشود. مدیریت تولید با رعایت استانداردها و پیادهسازی صحیح آن در سازمان میتواند باعث این مهم شود.
-
رساندن سازمان به اهدافش: مدیریت دقیق فرایندهای تولید به تولید کالاهای باکیفیت کمک میکند. در صورت استفاده صحیح از این مفهوم، کالاها باکیفیت مناسب و در زمان مناسب به دست مشتری میرسد. با استفاده از این مزیت رقابتی سازمانها میتوانند سرمایه لازم برای پیشرفت را کسب کنند و رضایت مشتری را به دست آورند.
-
بهبود تصویر برند: این روزها خیلی از کسبوکارهای تولیدی همه یا بخشی از محصولاتشان را بر اساس روش فروش مستقیم به مشتری (D2C) تولید میکنند.در نتیجه برای آنها تصویر برند و برندینگ بسیار مهم شده است. مفهوم مدیریت تولید بر این موضوع تاکید دارد که مشتری باید بتواند به کیفیت محصول و در دسترس بودن آن اطمینان داشته باشد. موضوعی که بهطور واضح روی تصویر برند سازمان تاثیر میگذارد. تصویر برند بهخصوص برای تولیدکنندگانی که از روشهای ETO، MTO و MTS استفاده میکنند اهمیت دوچندانی دارد.
-
بهینهسازی استفاده از مواد اولیه: مدیریت تولید بر این تاکید دارد که منابع، دستگاهها و نیروی کار در بهینهترین حالت خود باشند تا فرایند تولید پیش رود. این موضوع منجر به کاهش سطح ضایعات و ایجاد محیطی مناسب برای سازمانها میشود.
روش مدیریت تولید با سیستم تولید محصول ارتباط مستقیم دارد. بر این اساس میتوان انواع مدیریت تولید را به دو سیستم کلی ناپیوسته و پیوسته تقسیمبندی کرد. در این بخش، به معرفی سیستمهای مختلف تولید میپردازیم.
تولید متناوب (Intermittent Production)، سیستمی است که در بازههای بازههای زمانی نامنظم اجرا میشود. به عبارت دیگر، زمان شروع و پایان تولید، ثابت و از پیش تعیین شده نیست. تولید محصولات در سیستم متناوب، بر اساس سفارش مشتری و در مقیاس کوچک انجام میگیرد. سیستم تولید متناوب، با عناوین دیگری نظیر سیستم تولید منقطع، سیستم تولید غیر تکراری، سیستم تولید ناپیوسته و سیستم تولید سفارشی نیز شناخته میشود.
تولید متناوب، انعطافپذیری بسیار بالایی دارد. در این سیستم، محصولات بسیار متنوع (از نظر ابعاد و طراحی)، سخته میشوند. جریان فرآیندهای تولید متناوب، با توجه به تقاضای مشتری تغییر میکند. به عنوان مثال، طلاسازی یکی از مشاغل مبتنی بر سیستم تولید متناوب است. طلاساز، همیشه مشغول به ساخت زیورآلات نیست. به علاوه، زیورآلات ساخته شده توسط او، معمولا یکسان نیستند. جریان کار طلاساز، به طور کامل به تعداد مشتریها و نوع سفارشات بستگی دارد.
تولید پروژهای را میتوان به عنوان سیستم کارفرما-پیمانکار معرفی کرد. در این سیستم، یک شرکت، با اختصاص بودجه و تعیین بازه زمانی مشخص، وظیفه تولید محصول را به یک شرکت دیگر واگذار میکند. راهسازی، کشتیسازی، سدسازی و پروژههای مشابه، از این سیستم استفاده میکنند. کمیت تولید در این سیستم معمولا زیاد نیست اما نیازمند صرف هزینه، نیروی کار، تجهیزات و منابع قابل توجه است.
تولید دستهای، سیستمی است که برنامه زمانبندی آن، بر اساس تقاضای مورد انتظار یا سفارشات بخصوص تعیین میشود. در تولید محصول در تعداد زیاد صورت میگیرد. تولیدکنندگان، محصولات را انبار میکنند تا در زمان افزایش تقاضا، ذخیره کافی برای عرضه به مشتریان وجود داشته باشد.
فرآیندهای تولید در سیستم دستهای، به چندین فعالیت مجزا تقسیم میشوند. شروع تولید دسته جدید محصولات، به تکمیل تمام فعالیتهای قبلی بستگی دارد. ساخت ماشین آلات متوسط، ماشین آلات سنگین، داروها و محصولات این چنینی توسط سیستم دستهای صورت میگیرد.
در سیستم تولید کار یا تولید تکی، محصولات، دقیقا مطابق با الزامات مشتری ساخته میشوند. فرآیند تولید با یک هزینه ثابت و در یک بازه زمانی مشخص صورت میگیرد. تعمیرگاهها، لباس فروشیها، تولیدکنندگان دستگاههای مخصوص و غیره از مثالهای سیستم تولید کار هستند.
تولید پیوسته (Continuous Production)، سیستمی است که بدون توقف و در بازههای زمانی منظم اجرا میشود. مقیاس تولید محصولات در سیستم پیوسته بزرگ است. در این سیستم، مشتری، تاثیری بر روی فعالیتهای تولیدی ندارد.
در سیستم تولید انبوه، شرکتها، محصولات خود را در تعداد بالا تولید و انبار میکنند. بسیاری از محصولات مصرفی ما با استفاده از سیستم تولید انبوه ساخته میشوند. نحوه اجرای این سیستم میتواند به صورت یک عملیات تکی یا مجموعهای از چندین عملیات باشد.
تولید فرآیندی، سیستمی است که به منظور ساخت یک محصول در مقیاس بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد. کارخانههای تولید فرآیندی، انعطافپذیری زیادی از نظر روند تولید ندارند؛ چراکه فقط یک محصول در این کارخانهها تولید میشود. به عنوان مثال، تولید کاغذ، شکر، سیمان، فولاد و غیره، یک سیستم فرآیندی است.
جمع بندی
مدیریت تولید در یک سازمان نقش قلب سازمان را ایفا میکند. واحد تولید میبایست با ارتباط موثر خود با واحدهای دیگر و برنامهریزیهای دقیق خود جهت تولید محصول، کالای خود را به موقع به بازار تزریق کند و با این کار برای سازمان سود و ارزش بیافریند. مدیریت تولید میبایست به طور دورهای گزارشات دقیق را در اختیار مدیریت سازمان قرار دهد .مدیریت سازمان با توجه به اهداف سازمان و برنامههای زمانبندی شده دستورات لازم را اتخاذ نمایند.
مدیریت تولید کاری نیست که به صورت روتین انجام شود بلکه باید به طور پیوسته درحال تحقیق و بررسی بوده تا بتواند هزینههای اولیه را کاهش داده و کیفیت مطلوب تر را عرضه نماید. همچنین میبایست پاسخگوی نیازهای بازار نیز باشد و به سرعت خود را با تغییرات وفق داده تا از بازار رقابتی سازمان جا نمانند. یک مدیر تولید میبایست در ارتباط با نیاز بازار قادر باشد پیشبینیهای لازم را انجام داده و جوابگوی نیاز مشتریان باشد. پیشبینی بسیار حائز اهمیت است زیرا رشد و بقای شرکت در دراز مدت به پیشبینیهای دقیق مدیریت تولید بستگی دارد. مدیریت تولید از طریق انجام روشهای کیفی پیشبینی، میزان فروش محصول، میزان نیاز مشتریان، خواسته مشتریان را به طور دقیق پیشبینی و سپس منابع لازم را برای آنها تخصیص میدهد.
✅ تولید، کار و اشتغال
✅ تولید
✅ تولید ملی
✅ راهکار های تقویت تولید ملی در دوره مدیریت تولید
✅ آثار رونق تولید ملی
✅ مهم ترین آفت های کار و تولید در دوره مدیریت تولید
✅ دیدگاه اسلام در مورد کار و تولید
✅ فرآیند ساخت
✅ فرآیند تولید
✅ تفاوت کالا و خدمت
✅ سیستم تولید پیوسته
✅ سیستم تولید انبوه
✅ فرآیند مدیریت
✅ خود مدیریتی
✅ چشم انداز
✅ هدف گذاری
✅ وظایف مدیریت
✅ تعاون در تولید
✅ منابع تولید
✅ مدیریت مواد اولیه
✅ مدیریت زمان
✅ سارقان زمان
✅ روش های به کار گیری ماتریس فوری – مهم در دوره مدیریت تولید
✅ مفهوم توسعه
✅ توسعه محصول جدید
✅ منابع لازم برای تولید ایده
✅ تکنیک های ایده پردازی
✅ امکان سنجی
✅ امکان سنجی بازار
✅ امکان سنجی فنی
✅ نتیجه مطالعات فنی
✅ توسعه مفهوم
✅ آزمون
✅ تحلیل آزمون و کشف بازار اولیه
✅ معرفی به بازار و تجاری سازی
✅ بررسی مفهوم کیفیت
✅ روش ها و ابزار های کنترل کیفیت
✅ علل پایین بودن کیفیت
✅ کنترل کیفیت در مراحل مختلف تولید در دوره مدیریت تولید
✅ هزینه های کیفیت
✅ مفهوم بهره وری
✅ رابطه بهبود کیفیت و بهره وری در دوره مدیریت تولید
✅ ابعاد چنج گانه نظام
✅ چرخه بهبود بهره وری
✅ مفهوم پروژه و مدیریت پروژه در دوره مدیریت تولید
✅ فرایند مدیریت پروژه
✅ برنامه ریزی و کنترل پروژه
✅ جشن پروژه
✅جهت مشاهده دوره های مدیریت با گواهینامه های معتبر ملی و بین المللی کلیک نمایید.
✅جهت مشاهده دوره مدیریت تولید با گواهینامه های معتبر ملی و بین المللی کلیک نمایید.
✅دوره های ISO (دوره های ایزو) کلیک نمایید
✅دوره های مدیریت کلیک نمایید
✅دوره های HSE (دوره های ایمنی) کلیک نمایید
✅دوره های صنایع غذایی کلیک نمایید
✅دوره های انبارداری کلیک نمایید
✅دوره های هتلداری کلیک نمایید
✅دوره های کیترینگ کلیک نمایید