رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع غذایی طبیعی بشر را به مطالعه و بررسی در خصوص شناخت راه های جدید تولید مواد غذایی با بهینه کردن روش های تولید موجود در زراعت و صنعت وا داشته است. از سویی محدودیت زمان تولید برخی محصولات و نیاز به مصرف آن در چهار فصل سال و همچنین ضرورت جابجایی کالا از محلی به محل دیگر. راه های نوینی را در زمینه بسته بندی و نگهداری و حمل و نقل طلبیده و میطلبد.
بدیهی است تولد و رشد سریع کارخانجات صنعتی و سنتی و پیشرفت تکنولوژی فرآوری محصولات جملگی در راستای رفع نیازهای بشر بوده که بحمدا… موفقیت های چشمگیری را نیز بدنبال داشته است.
به موازات رشد مثبت، کارگاه و کارخانجات زیر زمینی بسیاری نیز بمانند علف های هرز رشد کرده و با مشابه سازی با ظاهر سازی و استفاده از مواد اولیه نامرغوب با کم کیفیت، محصولات نامناسب و حتی خطر آفرین و بیماریزایی را به بازار عرضه نموده اند. لذا ضرورت حفظ سلامت جامعه و تامین امنیت غذایی وجود واحدها و ارگانهای نظارتی را در همه کشورها الزامی نموده که با نام و تشکل های مشابه وظیفه کنترل روند تولید و توزیع مواد غذایی و بهداشتی را به عهده دارند.
در کشور ما ایران، این مهم را وزارت بهداشت و درمان و بالاخص ادارات نظارت بر مواد غذایی و آزمایشگاه های کنترل غذا و ادارات بهداشت محیط از یکسو و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی و ادارات غله به عهده گرفته اند. ادارات مذکور با نمونه برداری و آزمون محصولات و تطبیق آن با استانداردهای ملی تدوین شده قابلیت مصرف یا عدم آنرا اعلام داشته و برخورد قانونی لازم را اعمال می نمایند. لذا نحوه و میزان و شرائط نمونه برداری و همچنین وجود لوازم مناسب نمونه برداری در این راستا اهمیت خاصی دارد. زیرا گاه اعلام عدم قابلیت مصرف کالایی که بصورت غیر اصولی نمونه برداری گردیده یا بعلت استفاده از ابزار نامناسب دچار آلودگی میکروبی یا فیزیک و شیمیایی گردیده موجب بروز ضررهای اقتصادی هنگفتی می گردد.
۱-کنترل مستمر کالا درسطح عرضه
۲-کنترل کالا های تولید شده درصنعت
۳- کنترل کالاهای وارداتی
۴-کنترل کالاهای صادراتی
۵-بررسی فرآورده های مشکوک به فساد
۶-بررسی شکایات واصله
۷-صدور یا تمدید پروانه های استاندارد
-
نمونه برداری فرآيندی است كه در طي آن بعضي از اعضاي يك جمعيت به عنوان نمايندگان معرف كل آن جمعيت انتخاب مي شوند
-
كاهش هزينه ها
-
افزايش سرعت (صرفه جویی در وقت)
-
افزايش دقت
-
غير عملي بودن (محدودیت)
محموله :
محموله مقداری از کالا است که طبق قرارداد در یک زمان تحویل می گردد . محموله ممکن است شامل چند بهر و یا قسمتهایی از یک بهر باشد .
بهر :
مقدار معینی از کالا است که تحت شرایط یکسان تولید شده باشد . ( از نظر بسته بندی و ویژگی ها یکسان باشد)
مقدار معینی از ماده است که در یک زمان و از یک نقطه از بهر گرفته می شود
مقدار نمونه ای که از مخلوط کردن تمامی نمونه های اولیه مشخص و معین به منظور بررسی جداگانه حاصل می گردد
مقدار معینی از نمونه است که از نمونه کلی برداشته می شود و برای انجام آزمون های مورد نظر به کار برده می شود
نمونه معرف :
نمونه ای كه اطلاعات از آنها به دست ميآيد و این نمونه معرف کلیه ویژگی های بهر است
-
نمونه بردار
-
-
-
سترون سازی در صورت نیاز با توجه به اهداف نمونه برداری
-
-
درج اطلاعات مورد نیاز بر روی نمونه تهیه شده
-
انتقال صحیح وسریع نمونه به آزمایشگاه
-
-
الف-بررسی نمونه ازنظر
-
۱ – میکروبی
-
۲- شیمیایی
-
۳- فیزیک
-
۴- قابلیت مصرف
نمونه برداری باید توسط شخص مطلع وصلاحیت دار صورت گیرد
در اين روش به صورت تصادفی نمونه برمي داريم و نظر خاصی اعمال نمی كنيم .
اين روش صحت و دقت بيشتري دارد .
تعداد ظروف بهر N
تعداد نمونه مورد نيازn
۱-متناسب با: الف)نوع ماده غذایی(مایع ،جامد)
ب)نوع آزمایشات مورد نیاز(میکروبی، ،شیمیایی و…)
۲-تمیز وخشک باشد
۳-عاری از هر گونه بوی خارجی باشد
۳-به راحتی قابل شستشو و ضد عفونی کردن باشد .
۴-چنانچه از ظروف فلزی استفاده می شودزنگ نزن باشد و فولاد یکپارچه و بدون درز باشد.
۵-کیسه های پلاستیکی یکبار مصرف محکم وبا گنجایش مناسب هم مورد قبول می باشد
۶-سایر وسایل از قبیل چنگال ، قاشق، انبرک، گیره، کارد، چراغ الکلی، کیسه یخ، …
۷-ظروف مناسب عایق برای حمل نمونه های یخ زده یا سردشده
۸-مواد لازم برای سترون کردن (الکل ،…)
۹-برچسب ویا کارت مخصوص جهت نوشتن مشخصات نمونه و نمونه برداری وسایر اطلاعات لازم بر روی نمونه
۱۰-فرم مخصوص نمونه برداری وتکمیل کامل آن جهت انتقال نمونه به آزمایشگاه
-
۱-شعله پروپان یا بوتان ویا چراغ گاز آزمایشگاهی که برای وسایل فلزی بکار می رود.
-
۲-غوطه ور ساختن درالکل ۷۰درصد وسپس شعله ور ساختن آن.
-
۳-اتوکلاو کردن در۱۲۱درجه سلسیوس بمدت۱۵دقیقه.
-
۴-هوای داغ فور(اون)با ۱۸۰درجه سلسیوس حرارت برای مدت ۲ ساعت در مورد وسایل فلزی وشیشه ای نشکن.
-
۵-غوطه ور سازی وسایل بمدت۱۰ دقیقه درمحلول حاوی ۲۰۰پی پی ام کلر.
بسته بندی نمونه
نمونه به منظور جلوگیری از آلودگی، کاهش رطوبت و حفاظت از هر صدمه بسته بندی می شود
-
ظرف نمونه باید مقاوم، بی اثر و تمیز باشد و بر روی بو و طعم و ترکیب نمونه تا زمان آزمایش بی تاثیر باشد
-
ظرف نمونه را باید بتوان آنرا مهر و موم کرد به طوری که باز و بسته شدن آنها پس از مهر و موم قابل تشخیص باشد
-
در شرایطی که نمونه حساس به نور است مثلا ویتامین ها و اسید فولییک است ظرف نمونه باید کدر باشد (خوراک دام)
-
تمام اجتیاط های لازم برای پرهیز از هرگونه تغییر در ترکیبات نمونه که ممکن است در حمل و نقل و یا انبارداری ایجاد شود باید مورد توجه قرار گیرد
-
۱-نمونه از تمام قسمتهای محموله برداشته شود بگونه ای که نماینده واقعی از کل محموله باشد.
-
۲-حتی الامکان نمونه ها درظرف باز نشده و اصلی به آزمایشگاه فرستاده شود.
-
۳-اگر تمام بسته ها در دسترس باشد از آنها به روش تصادفی نمونه برداری شود.
-
۴-نمونه برداری در محیطی دور از گرد وخاک وجریان هوا ورطوبت انجام شود.
-
۵-در صورتیکه قسمتی از محموله وضع خاص وغیر مشابهی با سایر قسمتهای محموله دارد نظیر جعبه ویا کارتن های شکسته،له شده،ورطوبت دیده نمونه برداری بایدبه طور انتخابی صورت گیرد .
-
۶-چنانچه نمونه غذایی دارای حجم زیاد باشد باید متناسب با شرایط ماده غذایی به قرار ذیل ازآن نمونه برداری کرد :
-
۶ -۱- ماده غذايي ناهمگن و غير يكنواخت :
الف ) مي توان نمونه را همگن كرد :
ب) نمي توان نمونه را همگن كرد :
بايد از قسمتهاي مختلف آن يك مقدار برداشت نمود اين مجموعه يك نمونه است .
-
۶-۲ – ماده غذايی همگن و يكنواخت :
-
به راحتي مي توان از تمام قسمتهاي آن نمونه برداري نمود .
-
بازرسی عمومی و شناسایی بهر قبل از نمونه برداری انجام شود
-
در صورت امکان نمونه برداری باید در هنگام بارگیری و یا تخلیه صورت گیرد و اگر این امکان وجود نداشته باشد بهر باید طوری قرار داده شود که تمام قسمت های آن برای نمونه برداری در دسترس باشد به طوریکه نمونه آزمایشگاهی نماینده ای مناسب از کل بهر باشد
-
در مورد محموله های بزرگ باید آنرا به چند بهر تقسیم کرد و از هر بهر به طور جداگانه نمونه برداری نمود (خوراک دام)
-
ابزار نمونه برداری باید بین دو نمونه گیری کاملا تمیز شود
-
نمونه آزمایشگاهی نباید کمتر از ۳ برابر جرم مورد نیاز برای آزمون باشد
-
علاوه بر نمونه جهت ارسال به آزمایشگاه نمونه شاهد نیز برداشته شود
-
افراد نمونه بردار باید از دستکش یکبار مصرف استفاده کنند و پس از هر نمونه برداری آنها را تعویض کنند
-
یک نسخه از گزارش نمونه برداری همراه نمونه ارسال شود
-
نام نمونه
-
مقدار نمونه
-
-
مشخصات نمونه
-
نام و مشخصات افردای که موقع نمونه برداری حضور دارند
-
-
شماره و کد نمونه
-
-
نام و آدرس تولید کننده
-
-
تاريخ توليد و انقضاء
-
سري ساخت
-
شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت
-
موقعیت و شرایط محل نمونه برداری ( رطوبت، حرارت، روش سترونی، وسایل نمونه برداری)
برچسب زنی نمونه ها
-
نام نمونه
-
حجم نمونه
-
نام صاحب کالا
-
نام کارخانه یا شرکت وارد کننده
-
تاریخ تولید و انقضا
-
شماره بهر
-
-
انتقال صحیح و سریع به آزمایشگاه
-
۱-در حمل ونقل نمونه ها بایدکوشش شودکه نمونه آسیب ندیده و کیفیت نمونه به هنگام انتقال به آزمایشگاه تغییر پیدا نکند
-
۲-حمل نمونه ها به آزمایشگاه تاحدممکن باید سریع باشد.
-
۳-در مورد غذاهای خشک و کنسروها احتیاط خاصی لازم نیست ،فقط درجه حرارت نباید از ۴۵درجه سانتی- گراد تجاوزکند.
-
۴-نمونه های مواد غذایی فاسد شدنی غیر منجمد باید در دمای صفر تا۵ درجه سانتی گراد نگهداری شده وتوسط ظروف عایق دار به آزمایشگاه ارسال گردد.
-
۵-نمونه های غذایی منجمد راباید تاهنگام آزمایش همچنان به حالت انجماد نگهداری کرد
-
✅پیشگفتار
✅هدف و دامنه کاربرد
✅مراجع الزامی
✅اصطلاحات و تعاریف
✅نمونه برداری
✅بهر
✅زیر بهر
✅بهر پویا (در حال حرکت)
✅نمونه
✅نمونه شاهد
✅عدد پذیرش
✅نمونه بردار
✅مقررات کلی نمونه برداری
✅چیدمان بهر
✅نمونه برداری از بهر بسته بندی شده ساکن
✅نمونه برداری از بسته های بزرگ فاقد بسته های کوچک
✅جدول های نمونه برداری از بهر های فرآورده های کشاورزی بسته بندی شده با مصرف غذایی
✅تهیه نمونه آزمایشگاهی
✅دوره های ISO (دوره های ایزو) کلیک نمایید
✅دوره های مدیریت کلیک نمایید
✅دوره های HSE (دوره های ایمنی) کلیک نمایید
✅دوره های صنایع غذایی کلیک نمایید
✅دوره های انبارداری کلیک نمایید
✅دوره های هتلداری کلیک نمایید
✅دوره های کیترینگ کلیک نمایید